maandag 27 maart 2017

Je bent nooit te oud om te leren

96 jaar was ze, mijn oudste cliënt ooit. Ze had last van doofheid en kon daardoor moeilijk communiceren. Een isolement lag op de loer. Na alles wat ze in haar leven had meegemaakt, waren dat twee redenen waarom ik werd gevraagd kennis met haar te maken. 

Ze vond de kunstzinnige therapie geweldig! Ze keek er elke week weer naar uit, genoot met volle teugen tijdens het contact en ze keek er ook met veel plezier op terug. We schilderden samen op één vel. De schilderplank rustte op onze bovenbenen (de tafel was te hoog voor de tengere dame), zodat ik ondersteboven moest werken (iets wat ik overigens vaker doe*). Ze wilde alles leren en lette daarom goed op: haar ogen en handen volgden mijn penseel als ik liet zien wat ik bedoelde qua technieken (uitleggen ging natuurlijk niet door haar doofheid). Ze maakte dikwijls grapjes als “Doe ik het goed? Anders krijg ik een standje van de meester.” De medewerkers van het verpleeghuis gebruikten de teken- en schilderwerken vaak als mogelijkheid contact met de vrouw te leggen. Iets wat haar ontzettend goed deed. 

De laatste weken ging ze hard achteruit, maar ze wilde blijven schilderen. “Je knapt er toch zo van op hè,” zei ze dan. Op een dag gaf ze aan dat we maar een keertje over moesten slaan. Ik kreeg meteen een voorgevoel. “Ik kan ook voor u schilderen,” stelde ik voor. “Dan kunt u lekker kijken en hoeft u zich niet in te spannen. Zie het maar als een cadeautje,” voegde ik er nog aan toe, zodat ze me niet zou wegsturen. 

Even later schilderde ik voor haar een sfeerbeeld met zachte tinten, donker van buiten, lichter naar binnen toe, een beeld wat geborgenheid kan oproepen. De vrouw keek met vlagen, niet zo aandachtig als voorheen. “Maak je om mij maar geen zorgen hoor,” zei ze. Ze voelde mij goed aan, realiseerde ik me. “Ik ga niet zomaar dood,” voegde ze er nog aan toe. In het sfeerbeeld schilderde ik een silhouet en er kwam er nog een bij. Ik liet me hierbij leiden door het moment, de sfeer, mijn intuïtie en zag wat mijn handen creëerden. Na afloop bedankte de vrouw mij, ze vond het prachtig. En weer gaf ze aan dat ik me geen zorgen hoefde te maken. 

Die nacht is de vrouw overleden. Had ik het goed aangevoeld en had ze mij gerust willen stellen om rustig te kunnen loslaten? Allemaal gedachtes gingen door mij heen, maar het gevoel van dankbaarheid overheerste. Dankbaar dat ik haar nog iets heb kunnen geven. Dankbaar dat ze in haar slaap, zonder lange lijdensweg mocht gaan. 

Haar mantelzorger vertelde me dat de schildering met haar is meegegaan in de kist. Mijn lijf reageerde met kippenvel en vulde zich met een eerbiedige stilte. Wat mag ik soms toch ontzettend dichtbij komen.

*Zie ook mijn blog 'Kunst om ondersteboven van te raken'.