dinsdag 27 september 2016

Kleur als medicijn

"Dankjewel, je hebt me weer vrolijk gemaakt! Ik word er zelfs emotioneel van, merk je het?” “Graag gedaan en blijven schilderen hè, het is voor u echt een medicijn,” zei ik tegen de patiënt in de isolatiekamer. “Beloofd!” zei hij stralend.

Ik had met de man gesluierd, een aquarel schildertechniek waarbij je heel transparante laagjes deels over elkaar schildert. Door de transparante manier van werken ligt je voorstelling niet meteen vast, maar ontstaat het al schilderend. Ook het steeds weer draaien van het papier zorgt ervoor dat je vooral bezig bent met het proces, met het hier en nu. Alle aandacht voor de sluier en de terughouding die het vraagt. Met als effect het heel intens beleven van de kleur. En dat laatste was voor de man het meest medicinaal geweest. Het had zijn heimwee (hij had het na al die weken wel gehad in deze kamer waar geen raam open kan en hij letterlijk afgesneden was van de wereld buiten) verzacht en zijn van nature optimistische aard weer kracht gegeven.

Een zelfde effect merk ik ben mijn cursisten in mijn atelier. Zij werken een aantal maanden achtereen wekelijks aan een eigen sluiering. Het is een proces met pieken en dalen; pieken bij intense kleurbelevingen, mooi gelukte sluiers, het zichtbaar worden van de figuratie; dalen bij strubbelingen met de techniek, de zoektocht naar de figuratie en de worsteling foutjes te integreren. Gedurende de weken zie ik mijn cursisten steeds vrolijker worden en ook krachtiger. Een van mijn cursisten vertelde meer in haar kracht te zijn gaan staan en op het werk had het voor haar geresulteerd in een positieve wending. Ook buiten de wekelijkse sluiercursus had de ik-kracht en positiviteit doorgewerkt, hoe mooi is dat!

Ook zelf sluier ik graag: het is voor mij een momentje mindfulness. Met mijn volledige aandacht werk ik aan de juiste water-pigmentoplossing van de verf, zorgvuldig kies ik de plek voor de nieuwe sluier, bepaal ik de grootte (en dus de hoeveelheid verf), zet ik mijn penseel in de juiste richting op het papier en werk ik samen met de zwaartekracht aan elk sluiertje. Na elk sluiertje neem ik even afstand om te ‘overleggen’ met het werk; wat is het effect van deze sluier? Wat is nu nodig? Waar op het papier? Moet ik ‘m dan draaien? Het is een langzaam maar daardoor heel intens proces. Ook na het schilderen leven de kleuren en de steeds zichtbaarder wordende figuratie door de ziel en geven ze kracht en positiviteit.

Wat bijzonder is het toch, dat sluieren: een mindfulle techniek met een medicinale kleurbeleving voor een sterk makende ik-kracht. Oja, en zonder bijwerkingen!



maandag 26 september 2016

Schilderen met aandacht

“Ik kijk elke week weer ernaar uit, weet je dat? Het geeft me zoveel plezier en ontspanning. Even niet bezig zijn met het ziek zijn en het levert nog iets moois op ook. Ik lijst ze in als ik weer thuis ben en weet je, thuis ga ik zeker door met schilderen, het is zo fijn om te doen!”

Met een enorm hoge ademhaling kwam ze de ruimte binnen. Ze had zich gehaast, want ze was na het wekken weer in slaap gevallen. "Ik slaap 's nachts zo slecht, ik lig maar te malen en piekeren en 's ochtends word ik niet wakker. Jouw therapie wil ik absoluut niet missen, het is zo'n fijn begin van de week.”

De verpleegkundig specialist had de vrouw die revalideerde op de longafdeling verwezen naar de kunstzinnige therapie, omdat er achter haar benauwdheid (achter haar nicotineverslaving) een groot onverwerkt verdriet schuilging.

Ze kreeg de therapie individueel, alle aandacht was voor haar. We namen de tijd voor alle handelingen: het rustig in- en uitademen, de penseelstreek over het papier bij elke uitademing en als ze iets wilde zeggen, moest ze eerst haar penseel neerleggen. Tijdens het schilderen was het stil, zodat de volledige aandacht bij het schilderen en de ademhaling was.

We schilderden aanvankelijk veel met blauwtinten, omdat deze rust en ruimte geven. Het geel voegden we later toe waardoor licht verscheen in het werk en ook bij de vrouw. Ze begon te stralen en merkte dat ze vrolijker werd.

Gaandeweg de weken werd de vrouw rustiger, zakte haar ademhaling (ook buiten de sessies, omdat ze nu veel bewuster uitademde) en leek het verdriet een plaatsje te krijgen. De vrouw had haar gezonde krachten weer gevonden, daar positiviteit uitgehaald en acceptatie gevonden, door te schilderen met aandacht.